O que hai un tempo se vía polas fírgoas vencelladas a unha casa editora esmorece para abrir unha ventá aos comentarios sobre temas culturais. Unha nova xeira agroma para este espazo. Co agradecemento aos lectores, sempre.

28 de xuño de 2010

«En defensa do Poleiro» recolle as voces de apoio da cultura galega

Nos actos precedentes á manifestación tivo lugar a presentación dun libro colectivo En defensa do Poleiro, a voz dous escritores galegos en Celanova publicado pola editorial Toxosoutos e coordinado por Xoán Carlos Domínguez Alberte, membro da Plataforma.

O libro, co que colabora a Asociación de Escritores en Lingua Galega, recompila unha serie de textos (poéticos, narrativos e ensaísticos) inéditos e achegados de xeito altruísta por diferentes autores galegos, moitos deles vinculados directamente coa localidade ourensá.

Entre as firmas máis destacadas están as de Xosé Neira Vilas, Darío Xohán Cabana, a do catedrático Xesús Alonso Montero ou a de Baldo Ramos, o único escritor de cantos participan na publicación que cursou parte dos seus estudos no IES de Celanova.

Ademais, a obra conta cunha serie de ilustracións, creadas pola artista Mane Boán, nas que se representa a terra calcinada para simbolizar «ou que ocorrerá coa intelixencia e a educación se ou instituto se move do mosteiro», en palabras de Domínguez Alberte.

No acto de presentación estiveron presentes cinco dos escritores que tomaron parte neste libro: Ramón Nicolás, Lois A. Pérez, o propio Baldo Ramos, Xurxo Sierra e Susa Blanco Montecelos. Todos eles recitaron un fragmento das súas achegas literarias.

Unha vez terminado o acto, proseguiuse coa proxección dun vídeo promocional do centro educativo, dirixido polo jovén director Bruno Neto.

16 de xuño de 2010

Presentación en Lugo do libro Uxío Novoneyra un cantor do Courel a Compostela, de Carmen Blanco



A escritora Carmen Blanco (Lugo, 1954) presentou onte na Galería Sargadelos un libro sobre Uxío Novoneyra -Novoneyra: Un cantor do Courel a Compostela-, poeta ao que este ano se lle dedicou o Día das Letras Galegas.

-¿Como xorde a idea de facer un libro sobre Novoneyra?

-A verdade é que levo moitos anos traballando sobre a súa poesía porque me gusta dende que era unha rapaza. Este, que xa é o segundo libro que publico sobre Novoneyra, é unha homenaxe que coincide coa celebración das Letras Galegas na súa honra.

-Fáleme do libro...

-O que pretendo é tratar de analizar con profundidade a poesía profunda do poeta.

-¿Sobre que textos traballou?

-Empreguei todos os libros que Novoneyra editou en vida para ver como el se presentaba a si mesmo: quen o prologaba, a quen citaba e que datos biográficos daba. -¿Que novidades aporta sobre a obra do homenaxeado?

-Aporta unha lectura con ollos do presente e moi crítica, como ao poeta lle gustaría que se fixese. Tamén trato de mostrar as súas diversas voces, alonxándome dos tópicos simplificadores que o consideran como o poeta do Courel, xa que é moito máis cá iso.

-¿Que é o que máis lle gusta a vostede da obra de Novoneyra?

-O amor á beleza diversa en sentido profundo, que inclúe o raro e incluso o considerado feo.

-¿Como definiría vostede ao poeta?

-A veces dise que é un poeta pouco prolífico, pero non é certo. Era moi crítco coa súa obra e importáballe máis a calidade que a cantidade. Por iso pasaba anos sen publicar. Moitas veces, optaba por limpar as súas obras, dicindo o máximo coas mínimas palabras. Tendía ao minimalismo.

-¿E o seu estilo?

-É moi diverso, pero en xeral destaca esa procura pola palabra certeira. De feito, ten moitos poemas dun só verso. É o poeta do poema pequeno.

-Vostede afirma que Novoneyra non é só o poeta do Courel, ¿cales son os seus lugares?

-En primeiro lugar están os seus lugares amados do Courel -a aldea de Parada, a de Moreda e outros microtopónimos como un camiño ou unha fonte con nomes propios-, e logo cidades como Compostela, onde viviu os seus últimos anos, Lugo e Madrid.

14 de xuño de 2010

Sen malditismos


Rock gallego. Imprescindible la guía 50 anos de pop, rock e malditismo na música galega, de Fernando F. Rego, editado por la cada vez más interesante Toxosoutos. De NHU y Los Tamara a The Homens, pasando por Os Resentidos, Golpes Bajos y la movida viguesa. Completa, compleja. Informativa. Atractiva. Exhaustiva. Muy, pero que muy importante.

EL CORREO GALLEGO, 14 XUÑO 2010
Imaxe: Fanny+Alexander

Os Tamara Andrés do Barro Sinistro Total Os Diplomáticos de Monte Alto Triángulo de Amor Bizarro

Os sesenta. Representan a xénese do pop en Galicia, xa que gravaron a primeira canción deste estilo en galego, «Galicia terra nosa». O seu líder foi o carismático Pucho Boedo, e podemos dicir que deixaron o que hoxe son clásicos populares como « A Santiago vou», ou as adaptacións de Rosalía de Castro, como «Adeus ríos, adeus fontes», e outros poemas de Celso Emilio Ferreiro ou Eduardo Pondal. O seu disco máis representativo sería «Miña Galicia verde», editado en 1974.

Os setenta. Foi o cantautor maldito por excelencia da música galega, con cancións como «Ou tren» ou «Teño saudade». Alcanzou catro números «un» nacionais compondo en galego, converténdose así no primeiro autor que o conseguía en plena etapa de censura. Tivo unha segunda etapa persoal moi conflitiva e destrutiva onde tivo problemas co alcol e as drogas. O seu disco máis representativo é «Chámome Andrés Lapique do Barro », editado en 1970.

Os oitenta. Sendo de Vigo foron un dos grupos máis representativos da movida tanto a nivel galego como en Madrid. Foron os pioneiros do movemento punk en España e desde un primeiro momento foron a cara máis irreverente da movida. Os seus dous primeiros discos son os seus referentes a nivel musical: «¿Cando se come aquí?», editado por Dro en 1982, e, tras a incorporación de Miguel Costas debido á marcha do cantante a Golpes Baixos, «O regreso», editado en 1983.

Os noventa. Foron o xerme do rock «bravú» e, por conseguinte, o grupo máis representativo deste movemento. O seu líder foi o polifacético Xurxo Souto, que ademais de dedicarse á música gravou varios documentais e escribiu varios libros. O seu logro foi unha mestura moi conseguida do rock coa cultura e a tradición galegas. Os seus discos máis representativos son «Arroutada pangalaica» en 1991 e «Avante toda!» en 1995.

A última década. Son unha das formacións máis orixinais da escena nacional. Este conxunto galego fai un «noise rock» bizarro orixinal e estimulante que lle está xerando numerosos recoñecementos. De feito, o seu último disco publicado en maio deste ano, «Ano santo», en honra ao Xacobeo, converteuse no disco do ano en varios medios de comunicación. O seu disco debut «Triángulo de Amor Bizarro», editado por Mushroom Pillow no 2007, levounos a converterse nun dos grupos revelación daquel ano.

«"Escribín esta obra porque alguén o tiña que facer»

A pesar de que nesta publicación conflúen as súas dúas grandes paixóns, a música e a literatura, Fernando F. Rego (Ferrol, 1979) é licenciado en Química e exerce como profesor de secundaria nun instituto.

-¿Con este currículo, como se acaba escribindo un libro de música?

-Realmente eu dedícome aos meus dúas grandes paixóns que son a literatura e a música. á parte deste libro publiquei outra novela que se chama Desorde, e sigo coa ficción, que é o que máis me interesa.

-¿Por que escribiu este libro?

-Esta obra escribina porque alguén o tiña que facer. é o primeiro libro que fala da historia do pop rock en Galicia. Hai dous volumes anteriores, que son O rock bravú, de Xavier Valiño, e o ¿Rock and grelos?, de Alberto Casal, pero só cubriron o movemento bravú e os noventa.

-Con tanta información musical na cabeza, ¿que adoita escoitar?

-Son moi melómano e escoito de todo. Teño unha colección de discos e vinilos moi grandes. Podo escoitar a Bob Dylan, Johnny Cash, o son country, o son americano, a nova onda dos oitenta ou o pospunk de finais dos 70. A nivel nacional gústanme moito os 80 e a época independente dos 90: o noise pop .

-A un coleccionista como vostede, ¿que disco fáltalle no seu andel?

-O disco que me gustaría ter sería un de N.?H.?Ou, pero é moi difícil de conseguir e non estou tolo para deixarme 500 euros no disco.

-Segundo di vostede, escribir este libro foi quitarse unha espiña cravada. Unha vez publicado, ¿seguirá escribindo?

-Teño un libro de relatos e unha novela por publicar, e a min o que realmente me gusta é a ficción. Pero é un libro vivo, un traballo que continúo facendo e sempre hai grupos que incluír se se fixesen máis edicións.

Un libro recolle por primeira vez medio século de pop rock galego


O ferrolán Fernando F. Rego reúne setenta e dúas discografías
comentadas de grupos da comunidade
Por primeira vez, segundo o seu autor Fernando F. Rego, un libro recompila o mellor do pop rock galego desde os sesenta ata a actualidade. Rego animouse a publicar esta recompilación de setenta e dous grupos musicais, logo de levar anos colaborando na páxina web lafonoteca.net, onde realiza biografías e discografías comentadas de grupos nacionais. «Por mor desta colaboración empecei a reivindicar os grupos galegos, e cando tiven uns corenta feitos empecei a madurar a idea de darlle forma de libro», explica. E así xurdiu 50 anos de pop rock e malditismo, que conta coas colaboracións de músicos como Miguel Costas, Germán Coppini, Nico Pastoriza, Emilio José e xornalistas como Xavier Valiño e Xosé Manuel Pereiro (tamén vocalista de Radio Océano), que realizan unha serie de reflexións sobre o que supuxo este medio século no panorama musical galego, así como enfoques de movementos concretos. O libro empeza no 58 coa formación dos Tamara en Noia. Segundo o autor, nesta época acábase a etapa dos grupos orquestra, aínda que Os Tamara na súa primeira época fórono, e empézase a facer un tipo de música máis pop. Cos anos 60 chegou a censura e estes grupos tiveron que realizar un labor importante para conseguir que as súas cancións compostas en galego soasen. «Dalgún xeito burlaron a censura porque as súas letras non eran tan reivindicativas como, por exemplo, a canço catalá, senón que se consideraban un pouco de feira», explica Fernando. Os anos 70 traen máis liberdades, aumentan os grupos pero debido á falta de infraestruturas, que se localizaban principalmente en Madrid e Barcelona, a maioría deles chegaron a gravar. «Hai moitas pinceladas pero moi poucas formacións de pop-rock», apunta. Rego resalta que aínda que a movida dos 80 tivo como foco principal Madrid, irradiou de xeito particular en Vigo, onde xurdiu Sinistro Total. Avanzando no tempo, o autor sinala que os 90 «supuxeron un momento moi rico en canto á creación dun estilo propio galego: o rock bravú». A modo de conclusión sobre o libro, Rego apunta que Galicia «antes estaba á cola e agora é un espello. Cada vez temos máis festivais, traemos a máis artistas internacionais, e temos tres ou catro concertos semanais. Algo impensable hai décadas».
LA VOZ DE GALICIA, 12 XUÑO 2010

11 de xuño de 2010

Imaxes dos homes de pedra

Son homes de pedra, estantes, muradellas, amanzóns. Amoreamentos con aires de tótem e aura pagana pero de construción recente. Coas imaxes fotográficas que Emilio Araúxo lles extraeu ao longo de 20 anos e os textos do poeta francés Claude Royet-Journod, un libro recolle as esculturas dos pastores da Serra de Queixa e o Val de Conso. "Son a nosa cara de pedra", expón Araúxo (Coles, 1946), "veñen de lonxe e son siluetas de voz queimada". Para o volume, que en setembro aparecerá baixo o selo editorial Toxosoutos, o propio fotógrafo escolleu un longo e explicativo título, disposto tipograficamente en vertical: Estantes, amanzois, muradellas, homes de pedra e outros dos máis tempos nomes perdidos de Queixa e do Val de Conso aumentados con algunhas frases de Claude Royet-Jounord tiradas da nosa correspondencia.

As peculiares construcións proceden do labor comunal dos coidadores de gando. Das súas mans medraron estes monolitos anónimos -"os máis deles non llos viron empezar a ninguén", explica Araúxo, "outros teñen uns 50 anos"- que puntúan os cordais ourensáns. Pero non só. Estes acenos de pedra tamén agroman na Serra da Estrela ou na Serra Amarela, de Portugal, en Francia, Alemaña, Irlanda ou en Canadá, Groenlandia, Mongolia ou o Xapón.

"Estas pedras chairas que se erguen como enigmáticos tótems", arrinca o seu escrito Claude Royet-Jounord (Lyon, 1941), "ou mesmo pregarias, libros amoreados para unha lectura futura e improbábel". O francés, traducido ao galego e editado por Araúxo en Amastra-n-gallar, elabora unha prosa que asexa o inestábel sentido dos estantes de pedra dunha perspectiva poética, fundada en Mallarmé: "Espetadas na terra e erguéndose como unha arma, láminas de pedra forman unha moi estraña procesión nese lugar devastado".

Da admiración de Emilio Araúxo por Uxío Novoneyra emerxeron as conversas de Dos soños teimosos. E neste rexistro dos homes de pedra ecoa o materialismo toponímico dos poemas d'Os Eidos: "No libro [70 fotos] espellan o amanzón do Lombo de Aceal, do Tombeiro do Cágado, as muradellas da Cagalla, o home de pedra do Corgo do Cabalo, as Aguilladas...". Son outros rastros para o labor do escritor Araúxo: testemuñar a desparición da vida rural.

EL PAÍS

10 de xuño de 2010

De Los Tamara a Emilio José


Un libro recorre 50 años de pop y rock en territorio galaico

DANIEL SALGADO, El País, 10 xuño 2010

Entre el concierto en el que Los Tamara telonearon a Jacques Brel en el Olympia de París y la actuación, hace dos semanas, de Emilio José en el aquelarre indie del Primavera Sound barcelonés, ha transcurrido medio siglo de música pop surgida en Galicia. De ese extraño, retorcido, intermitente trayecto trata 50 anos de pop, rock e malditismo na música galega, el libro de Fernando Fernández Rego (Ferrol, 1979) que Toxosoutos acaba de colocar en las librerías. "Pero yo coincido con Emilio José, la música gallega no existe", señala, "lo único que comparten los nombres recogidos en el libro es el DNI".

Y esos nombres alcanzan los 72, el número de bandas, solistas o dúos que, con ficha de su discografía completa y comentada, incluye 50 anos de pop... Textos de ilustres protagonistas de la escena galaica -Xosé Manuel Pereiro de Radio Océano, Germán Coppini de Golpes Bajos y Siniestro Total, y los críticos Xavier Valiño y Jesús Ordovás- completan la obra. "La idea surgió de LaFonoteca.net, una base de datos del pop español en la que escribo sobre bandas gallegas", recuerda, "y cuando ya sumaba unas 40 vi un hueco: faltaba una obra amplia sobre el rock en Galicia".

Sólo Alberto Casal, Rock & grelos (Lea, 1996), y Xavier Valiño, Rock bravú. A paixón que queima o peito (Xerais, 1999), se habían ocupado, hasta el momento, de la materia. Pero lo habían hecho desde una perspectiva parcial, la que daba situarse en los aledaños del bravú. "Sí, aquello fue lo más parecido a un rock autóctono que hubo, la respuesta galaica al grunge", opina Rego sobre la quinta de Diplomáticos, Rastreros, Yellow Pixoliñas o O Caimán do Río Tea. El trabajo de Fernández Rego, sin embargo, amplía el foco y diagrama un posible esquema histórico del pop gallego.

De los pioneros Tamara, a finales de los 60 una máquina de soul, o el pop de Andrés Dobarro, el volumen pasa a los francotiradores de comienzos de la década siguiente, cuando, según la opinión de Rego, empieza la música moderna en Galicia. "Están Mahía, con un juego de voces a lo Crosby, Stills & Nash; Tara [mujer que cantaba versiones de Aretha Franklin o Dusty Springfield] o NHU". A este grupo compostelano pertenece el primer y último disco de rock progresivo en gallego, homónimo, y cotizada pieza para el coleccionismo internacional. 50 anos de pop... se extiende después por la premovida -Bar o Metro, grupos new wave con base en Vigo y Carballo antes de 1980-, la movida propiamente dicha, la promoción de bandas que prefiguraron el indie -Los Contentos, de Lugo, o Los Esquizos de A Coruña- y la explosión independiente que todavía domina el panorama.

Para sintetizar la historia del pop galaico, Fernández Rego reunió una lista con más de 300 posibles nombres. "Intenté no dejar mucha gente fuera", se excusa. El filtro, de los tres centenares a los 72 que finalmente aparecen en el libro, se basó en "la repercusión, las devociones personales y el malditismo". Precisamente en este sustantivo se detiene Rego: "También quise reivindicar los grupos más olvidados, que no estaban exentos de calidad, y que habían sido enterrados en la historia". Los Contentos, que en el Lugo de los 80 hicieron reverberar guitarras garajeras, sus coetáneos Os Quinindiolas, comandados por el escritor Xelís de Toro y con querencias por la black music, o la alta energía de Los Eskizos, coruñeses de principios de los noventa, forman parte de ese pelotón de oscuridades pop rescatadas en 50 anos de pop, rock e malditismo.

El trabajo de rastreo que desembocó en el libro llevó a su autor por cubetas de vinilos de saldo y locales de venta de objetos de segunda mano. Y aunque no todo aparece en el ciberespacio y el ignoto pop galaico anterior al indie todavía no es carne de mp3, la conexión vía Internet ayudó. "La Red favoreció que la obra saliese adelante", admite, "y facilitó conseguir carátulas y los tracklist [listas de canciones] de los elepés". De ese modo de operaciones emergió una obra que prescinde de narrar la historia del rock para convertirse en catálogo. "Quise hacer una guía didáctica, inspirada en esos libros tipo Las 1001 películas", dice, "pero no descarto algún día utilizar toda la documentación que he juntado para escribir un relato".

Cierran 50 anos..., que se publica acompañado de dos cedés, colaboraciones diversas. En ellas, algunos nombres populares de la música gallega escogen sus grabaciones predilectas. Fernández Rego no añadió las suyas, éstas: Me llamo Andrés Lapique Dobarro; ¿Cuándo se come aquí?, el debut de Siniestro Total; el primer maxi de Golpes Bajos, el equivalente de Los Contentos y el disco de Triángulo de Amor Bizarro de 2007.

7 de xuño de 2010

"Pop, rock e malditismo"


Fernando F. Rego reúne nun libro editado por Toxosoutos reseñas de máis de setenta grupos galegos, desde Los Tamara e Andrés do Barro ata os máis recentes

"Por fin ve a luz unha primeira entrega na que se recompila o mellor do pop-rock galego dende a súa alborada". "Dende este momento tócache a ti, lector e, supoñemos, fanático da música: busca, investiga entre as páxinas encadernadas que tes nas mans, remexe entre todo o que o autor rescatou para ti. E, se sentes que despois de ler algún dos parágrafos aquí escritos, tes que escoitar por primeira vez ou recuperar algo do que aquí se fala, entón daremos por bo todo o libro". Xavier Valiño prologa con palabras coma estas o libro 50 anos de pop, rock e malditismo na música galega, de Fernando Fernández Rego, -administrador da web musical Lafonoteca-, que acaba de editar Toxosoutos.

A obra, sobre a que corre xa bastante ruxerruxe por internet, presentarase o vindeiro 11 de xuño ás 20:00 horas no Pazo das Musas, en Compostela, -fronte ao Retablo-, cun concerto de Noise Project, segundo anuncia na súa web Lafonoteca.net, unha base de datos na rede creada co obxectivo de divulgar a música española, e alicerce deste libro. "Chegado o momento actual, en pleno 2010, considero que é necesario revisar a escena musical galega. Atrás quedan os tempos nos que o rock era algo exótico e era difícil atopar referentes por estas terras celtas". (...). "Hoxe en día, e coa perspectiva que permite o paso do tempo, podemos afirmar sen pudor que a música popular goza dunha espléndida saúde en Galicia", reflexiona o autor na introdución da obra.

Así, 50 Anos de Pop, Rock e Malditismo na Música Galega achega reseñas sobre máis de 70 grupos da escena galega desde os anos 60 ata a actualidade, con información xeral comentada polo autor sobre cada un, a súa historia e a súa discografía, e fotos.

"Decidinme a facer unha selección dos que considero son os principais grupos galegos de pop e rock da historia". (...). "Centreime en recuperar aqueles grupos que quizais non lograron a repercusión de deberan" (...), "así como certas debilidades persoais, pois todos as temos", advirte Rego, sobre as ausencias que os lectores poidan atopar. O volume é o resultado, tal como apunta, dunha labor de recuperación de biografías e discografías moitas veces "titánica", un traballo case de arqueoloxía, no que os membros dos grupos colaboraron "escaneando portadas e mandando discos imposibles de atopar".

Galicia Hoxe, 05.06.2010